Çin, yaklaşık 1,5 milyar nüfuslu ülke. Çin halkı geçmişte her türlü acıyı tatmış; Yaklaşık 1700 kez açlıkla sınanmış bir halk.
Yaşamak-varlığını devam ettirmek için her türlü yolu bulmuş gerektiğinde kurtlarla böceklerle beslenmeyi öğrenmiş ve varlığını acılar ve yokluklar içinde korumayı öğrenmiş bir devasa bir ülke.
Tarihte uyanışının engellenmesi için her yolun denendiği bir ülke. Kötü yönetimler, savaşlar ve Çin'in topyekün uyuşturucuya alıştırılıp yabancı ülke mandasında tutulması dahil bunlara.
BİR VİRÜS ÇİN'İ ALT EDER Mİ ?
Çinde hesaplar kısa vadeli yapılmaz. Bir insan ömrünü hatta birkaç insan ömrünü aşan çok sayıda proje vardır. Bu kadar büyük bir ülke olmak Çin'e zaman kavramı üzerinde sabırlı olmayı öğretmiştir. Öğrencilik yıllarımda Çinle ilgili ilginç duyumlarımız olurdu; Uluslar arası bir kurumun Çin'e vereceği bir baraj kredisi için nehrin debisini istendiğinde Çin Yönetimi 2000 yıllık debi raporunu iletmişti...
Bir virüs peydahlandı. Kimine göre bu laboratuar ürünü kimine göre değil. Dilkerde biyolojik savaş ürünü olabilir görüşü var.
Biz içinde bulunduğumuz çağ değişimi eşiğinde bu tür savaşların beklenebileceğini yazmıştık. Tabiki virüs bir savaşın ürünü de olabilir. Yada Çin hükümetinin yorumu gibi bununla ilgisi olmayıp tamamen bir doğal sürecin sonucu da olabilir. Sonuçta her yerde görülmeye başlanmış bu virüsün büyük faturası Çin'e çıkarılıyor.
Dünya ne yapıyor ?
- Kimi ülkeler Çin bitti propagandasına başladılar.
- ABD şirketleri Çin'den çekilme kararı aldı.
- Çin'in son bir aylık ihtacatı bir önceki yılın 13 de biri oranına düştü. 250 milyar Dolardan 19 milyar dolara indi.
- 200 e yakın ülke Çin'le ticaretini durdurdu.
ÇİN ASLA UNUTMAYACAKTIR VE YENİLGİYİ KABULLENMEYECEKTİR...
Çin'le ticaret yapanlar bilir; Çinli firmalar büyük partnerlerini kendileriyle uzun dönem ticaret yapıp emin oldukları içinden seçerler.
Tabiki bu dönemdeki tecrübeleri de kayıtlarına gireceklerdir.
ŞİMDİ BAZI SORULAR SORALIM
Çin'in bugünkü acil sorunu halk sağlığı ve virüsün yayılması kaygısıyla diğer ülkeler içinde ekonomik ve sosyal olarak yalnızlaşmasıdır.
Bu sorun, enfekte olanların %2 sinin hayatını yitirdiği virüsün tedavisi bulunduğunda ekonomi ve toplumsal yaralarla da olsa bitecektir. Yada virüsün tüm ülkelere bulaştığında ekonomik ilişkiler herkes için aynı olacaktır.
Dünya ithalat ve ihracat şampiyonu Çin bu dönem için bitme noktasına geleceğini anlayacak olursa; Bu durumdan çıkmak için virüsü tüm ülkelere yayma gücü var mıdır?
Bence hiç zor olmaz.
Çin'in böyle bir yola başvuracağı beklenmese de bir çıkış seçeneği olarak var olduğu unutulmamalıdır.
Ayrıca 88 trilyon Dolarlık Dünya milli gelirleri içinde 28 trilyon Dolarlık bir küresel ekonomik aktivitenin oluşumuna neden olan Çin'in mevcut sorunlarının devam etmesi halinde Dünya ekonomik büyümesinde çok ciddi bir düşüşüne yol açacağı açıktır. Bundan
İşte bu düşüş zaten zor bir döneme hatta küresel buhran beklentisine girmiş Dünya'mızda zincirleme sorunlara yol açacaktır. Öncelikle Dünya pazarlarına giren düşük fiyatlı mallar bulunmamaya başlayacak fiyat artışları ve pahalılıktan kaynaklanan toplumsal hareketler artacaktır. Hükümetlerde istikrarsızlık belirtileri başgösterecektir.
Dolarla yapılan ticaret düşeceğinden kredilerin dönmemesi çeşitli ülkelerdeki firmaların iflası gibi sorunlar 2008 krizinden daha büyüğünü gündeme taşıyabilecektir.
VİRÜS SORUNU ÇİN'İN DEĞİL HER ÜLKENİN SORUNUDUR.
ÇİN'İ BU AŞAMADA YANLIZ BIRAKMAKLA BU SORUNDAN VE ZİNCİRLEME OLAYLARDAN KURTULMAK MÜMKÜN DEĞİLDİR.
Görüldüğü gibi Çin'nin yanlızlaştırılması sorunları küçültmeyecektir. Çin izole edildiğinde sorunların biteceği bir pozisyonda değildir. Nüfus olarak olduğu kadar Dünya ekonomisinde de çok büyük bir yer kaplamaktadır. Kısaca her ülke Çin'e bu zor dönemde en azından kendisini düşünerek omuz vermelidir.
2000 li yıllarda Çin harp Akademisi Komutanı generalin kendisine "ABD ile Çin arasında savaş çıkarsa ne olur?" sorusuna verdiği cevabı hatırlıyorum.
Çinli general şöyle demişti:
"ABD Güney Çin'i ve oradaki limanları nükleer silahlarla vurur. 300 milyon Çinli ölür. Biz de California'yı haritadan sileriz. Çin 1 milyar kişi ile hayata devam eder.
Tabiki Dünya bu kabusu yaşamak istemeyecektir. Çünkü bu durum Çinle de kalmaz.
Unutmamak gerekirki çağımızda nükleer olsun virüsler olsun tüm büyük silahlar dönüp ateşleyenleride vuracaktır.
Hem bu bilinmelidir hem de buna hazır olunmalıdır.
"Çin virüsle uğraşıyor artık böyle bir rakip yok dünya başka bir yöne girmek üzere" tezlerini gündeme getirenler Dünya'yı başka sorunların içine atmak üzeredirler. Bu sorunların içinde kendileri de zayıflayacaklardır. Ne yazıkki bu konuda pek iyimser değilim.
İyimserliğim bu sorunlar yaşandıktan sonra kurulacak yeni sistem üzerinedir.
BÜYÜYEN VE SARSILAN ÇİN'İN DERSİ...
Çilekeş Çin vatandaşlarının bu sefer yaşadığı ve yaşayacağı sorunlardan rahatsızlığımı dile getirirken; Bütün bu gelişmeleri yeni dünya kurulmadan son dersler olarak kabul edilmesini ve ülkelerin davranış ve hedeflerine bu tecrübelere göre çeki düzen vermeleri gerektiğini düşünüyorum.
20 yıldır bir çok yazımda, konuşmamda, 8. Beş Yıllık Planda ve TBMM de Çin'in büyümesinin kurulu Dünya düzenini değiştireceğini; ancak bu büyümenin gün gelip dengelenmesine ihtiyaç duyulacağını ve diğer ülkelerle uyumlu olacak bir düzeyde olması gerektiğini belirtmiştim. Hatta bunun için yol ve yöntemler önermiştim.
Şimdi de şunları söylemek istiyorum:
1- Çin Dünya'nın en büyük ekonomisi haline gelirken hiç bir zaman kendini tek küresel karar verici olarak görmemelidir. Tüm küresel projelerde rakiplerinin ve ilgili bölgelerdeki ülkelerin adil paylar içinde yer almalarını savunmalıdır.
2- Çin ekonomisinin yarattığı büyük rekabet gücünü dengeleyebilmek için gelişen bölgesel ekonomik işbirliği girişimleri sonuçta Çin için de hayırlı olacaktır.
3- Dünya'da birey yeni teknolojilerle öne çıkmıştır. Hiç bir ülke diğer ülkenin örtülü açık hegemonyasını kader olarak kabul etmek istemeyecektir. Hegemonyalar yerine birlikte gelişme ve işbirliği projeleri geliştirilmelidir.
Yüzyılımız birkaç yıl içinde yaşanacak sorunlardan sonra savaş yerine bu refah ortamına adım atmalıdır.
4- Dünya artık eskisinden çok farklı; her şey çok daha iç içe ve çok daha entegredir. Bu nedenle insanlığın ve doğanın problemlerine onun sorunu bunun sorunu demek dönemi geçmiştir. Hiç bir güç bir diğergücün aldığı yaradan kendini zarar görmeden kurtaramayacaktır. Hesaplar buna göre yapılmalıdır.
Çin'li dostlarımızın en kısa zamanda bu illetten kurtulmalarını ve hep birlikte güzel bir gelecek diliyorum...