Balıkesir’in merkezinde yer alan Yeni Çarşı'nın enteresan bir hikayesi var. Büyük Çarşı yangınından sonra 1950’li yıllarda devrin en modern mimari şartlarında inşa edilen Yeni Çarşı hakkında bilinmesi gerekenler haberimizde...
03 Ağustos 1950 akşam saatlerinde Balıkesir'de meydana gelen büyük yangın, Balıkesir kent merkezindeki tüm dükkânları içine almış ve Balıkesir'in çarşı kısmının yanmasına neden olmuştur. Yangın postaneye kadar ilerlemiştir. Çok geniş bir alana yayılan yangın saatlerce kontrol altına alınamamıştır.
Yangında dört yüze yakın dükkân yanmış ve Balıkesir halkı aylarca ekonomik zorluk çekmiştir. Yangının çıkış sebebi enteresandır. Yangın bir tuhafiyeci dükkânındaki çıtpıtların farelerce kemirilmesiyle ortaya çıkan kıvılcımın elektrik kontağını etkilemesiyle meydana gelmiştir.
Balıkesir İtfaiyesi'nin yetersizliği ve teknik açıdan geri oluşu, yangının zararını arttırmıştır. Bu yangın, toplum hafızasını etkilemiş ve büyük zarara neden olmuş ve kentsel kimliği derinden etkilemiştir.
3 Ağustos 1950 Balıkesir Büyük Çarşı yangını ve Zağnos Paşa camii etrafında yangının ol açtığı tahribatı
1950 Büyük Çarşı Yangınından sonra bugünkü çarşının yapılması kararlaştırıldı. A ve B blok halindeki Yeni Çarşı'nın 1955 yılında tamamlanarak hizmete açıldı.
1954-1955 yılında kamu desteği, belediye imkanlarıyla tam ortadan Zağnos Paşa Camisi görülecek şekilde ve tarihi caminin ihtişamını boğmayan ve onu aşmayan şekilde mütevazı bir Yeni Çarşı inşa edildi.
Böylece Balıkesir'in tevahür [övünme!] göstermeyen özelliğine uygun olarak mütevazi bir alış-veriş kompleksi ortaya çıktı.
Çarşı, hiçbir zaman ben buradayım demez. Tıpkı Balıkesir gibi. Yeni Çarşı adeta Balıkesir'i simgeleyen bir yapıdır.
Büyük yangın sonrası Yeni Çarşı adıyla yapılan modern belediye çarşısı ile merkez yeniden düzenlenmiş oldu.
İlerleyen zamanlarda belediye yönetimleri, Yeni Çarşı'nın Ali Hikmet Paşa meydanı önüne gece kondu tarzı yapılara izin vererek kötü şehircilik örnekleri sergiledi.
1980'li yıllardaki belediye yönetimi buraya iki katkı yapı izni verdi ve üstü pehlivanlar gazinosu adıyla kullanıldı. Ardından gelen belediye burayı yıktı ve yer altı çarşısına dönüştürdü.
Meydandaki yap boz çalışmaları ve kötü şehircilik örneklerine 2004 yılında Sabri Uğur belediyesi, her yağışta su altında kalan yer altı çarşısını yıkarak son verdi.
Yeni Çarşı, Sümerbank Binası ve yanındaki binalar uzun yıllar Balıkesir karpostallarını süsledi.
Yeni Çarşı'nın mimarisinde Arapça "Allah" yazdığı iddia edildi. Ancak din adamları yazım şeklinin uymadığını belirterek iddiaların gerçeği yansıtmadığını söyledi.
1950’li yıllarda devrin en modern mimari şartlarında inşa edilmiş, çoğunluğu şahıs mülkiyetinde olan Balıkesir’in en eski alışveriş merkezi Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma kurulu tarafından 2012 yılında tescilli bina olarak ilan edilmişti.
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, şehrin tarihine tanıklık eden yapıları restore ederek geleceğe kazandırdığı çalışmalar kapsamında AHP meydanındaki şadırvanı da 1930'lu yıllardaki haline dönüştürdü.
Yeni Çarşı, Sümerbank Binası ve yanındaki binalar uzun yıllar Balıkesir karpostallarını süsledi.