UKRAYNA'YA KARŞILIK HANGİ COĞRAFYA VE NASIL BİR KÜRESEL SİSTEME DOĞRU
( 1. BÖLÜM*)
Amerikan ve İngiliz yetkililerine göre Ukrayna savaşı başladı başlayacak. Birçok gelişmiş ülke vatandaşlarını bir an önce Ukraynayı terketmeye çağırdı. Henüz vakit varken Ukrayna'ya uçaklar çalışıyorken bulunabiliyorken bir an önce gelin denildi.
En ilginci ABD'nin ki idi ABD Başkanı Biden ve Dışişleri Bakanı Blinken'in ağzından vatandaşlarının Ukrayna'yı terketmesi istenirken; ABD'nin bu ülkeye asker sevketmek istemediği aksi halde çıkabilecek çatışmaların önüne geçilemeyecek bir küresel savaşa dönüşme riskinin var olduğu belirtildi. Arkadan İngiliz yönetimi de Ukrayna toprakları içinde İngiliz askeri göndermeyeceği beyanatında bulundu.
ABD yönetimi Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin Ukrayna'da ki küçük bir bölgeyi işgali aşması durumunda (muhtemelen şimdilik Donbas Bölgesi kasdediliyor) cevaplarının çok sert olacağını açıkladı. (ABD sonradan bu yaptırımlar arasından Rusya'nın bankacılık işlemlerini yapabileceği "Swift' sisteminden çıkarılacağı yaptırımını uygulamayacağını duyurdu.)
ABD ve İngiltere'nin açıklamaları kesin bir Rus işgalinin beklendiğini, böyle bir durumdaki ön uyarılarını ve işgalin boyutuna göre büyüyebilecek olası sonuçları içeriyor.
Bununla beraber Rusya'nın taleplerine henüz cevap vermemeleri ve savaş beklentilerini tarih vererek açıklamaları bir çok yorumcu tarafından savaş kışkırtıcısı olarak nitelendirilmelerine yol açıyor.
Putin NATO'nun Doğuya doğru ilerlemesini ve Ukrayna'nın NATO'ya üye yapılmasının bu ülkenin Kırım'a yönelik politikası nedeniyle Dünya savaşına yol açabilecek gelişmelerin önünü açacağına dikkat çekiyor. Kararlılığına böyle bir savaşın konvansiyonel olmaktan çıkıp galibi olmayan nükleer savaşa dönüşebilme potansiyelini gerekçe gösteriyor.
Oysa bırakın Ukrayna'nın NATO üyesi olduktan sonra savaşa girmesini, bugün bir kaç haftayı aşabilecek bir Rusya-Ukrayna Savaşı'nın sonuçları itibariyle Avrupa ülkeleri için bir felaketler zincirinin başlaması anlamına geliyor.
ABD ve İngiltere'nin heyecanlı göründüğü bu savaş ihtimaline başta Almanya bütün Avrupa ülkelerinin mesafeli davranması bu yüzdendir. AB için bugünkü koşullarda uzun anlaşmalar yapmadığı için 1300 dolara pahalı olarak fiyatlanan doğal gazın muhtemel kesintilerine uzun süre dayanabilecek ekonomik şartlara sahip değildir. Muhtemel bir Ukrayna-Rusya savaşı hem Avrupa sanayisi hemde ısınamayacak Avrupalılar ve Avrupa hükümetlerinin devamlılığı açısından büyük risk teşkil edecektir. Bu yönleriyle Avrupa Türkiye'ye göre daha kısıtlı tedarik koşulları içindedir.
2015 tarihinden bu yana her fırsatta dile getirdigim; "Ukrayna'da Rusya ve Ukrayna iç jeopolitiği nedeniyle yaşanabilecek bir savaşın çok muhtemel olduğu" görüşüm bugünlerde tüm netliği ve korkunçluğu ile karşımızda.
SAVAŞIN BOYUTU VE YOĞUNLASABİLECEĞİ BÖLGELER
İddialara göre %70 oranında Ukraynalı ve Diğer Rus, Tatar Türkleri, Kozaklar vd. gibi etnik yapı açıklamalarına rağmen net olan bir durum var ki ülkenin doğuda kalan kısmı çoğunlukla Rusça konuşmaktadır. Bu nedenle Rusya ile çıkacak savaşta; Savaş bölgesinin ağırlıklı olarak bugün doğuda bağımsızlığını ilan etmiş nispeten küçük Donbas bölgesinde yoğunlasacağını düşünmek doğru değildir. Savaş Ukrayna'nın ortasından geçecek doğudan batıya bir doğru çizilirse bu çizginin tam ortasının doğu kısmında yoğunlasabilecektir. Yani çatışmaların Dnipropetrovska bölgesinin kuzeyi ve güneyinde yoğunlasacağı beklenebilir. Bu bölgelerde Rus kökenliler çoğunlukta olmasa da Rusça konuşulan ve Ruslarla iyi geçinen nüfus yoğunluğu olduğundan Rusya bu bölgelerde hakim olmaya çalışacaktır.
Ukrayna'nın etrafında (Karadeniz de Rus gemileri, Moldovya-transdinyester, Beyazrusya, Rus sınırı ve Kırım'da birlikler) füzeler silahlar ve tüm donanımlarıyla şimdiye kadar görülmemiş boyutlarda askeri yığınaklanma nedeniyle çıkabilecek savaşta çok yıkıcı ateş gücü kullanılabileceği anlaşılmaktadır. Her ne kadar batı tarafından silahlandırılmış 250 bin kişilik bir Ukrayna ordusunun varlığı gerçekse de konvansiyonel bir savaşta Ukrayna'nın muhtemel bir Rus işgalinde başarılı olma ihtimali yoktur.
AMERİKA VE NATO RUSYA'NIN YAKINLARINDA STRATEJİK NOKTALARDA KONUŞLANMIŞ DURUMDA
ABD ve NATO'nun, Rus etkisinin 1990 öncesi sınırlarına dönmemesi gerekçesi, NATO'nun doğuya doğru genişleme eğilimi; son zamanlarda aşırı yoğunlaşan Ukrayna-Rusya sorunu, NATO ve Amerikan güçlerini Polonya, Estonya, Litvanya, Romanya'daki güçlerini artırmasiyla sonuçlandı. ABD para taleplerini geri çevirdiği Ukrayna'ya savaşçı güçleriyle de girmiyor ancak milyarlarca dolarlık silah ve teçhizat veriyor.
Aynı ABD ve İngiltere savaşı yüksek ve bir olası durum olarak görüyor ve gösteriyor olmasına rağmen örneğin Karadeniz'e bile önemli bir deniz gücü çıkarmadan sanki savaş çıksın ancak işgal öngörülenin dışına çıkmasın diye önlem alıyoruz izlenimini veriyor...
Türkiye ise Ukrayna'ya olan sempatisini saklamadan ama Rusya ile olan ilişkilerini sürdürebilecek bir yol tutturmak niyetinde ancak barış çabalarının veya niyetinin görünürlüğünden konuşabilmek biraz zor.
UKRAYNA'YA KARŞILIK HANGİ COĞRAFYA VE NASIL BİR KÜRESEL SİSTEME DOĞRU
Konu bu savaş Ukraynayla sınırlı kalırsa yeni güç dengelerinde temel değişiklikler beklenen küresel sistem neye hizmet edecek.
En önemlisi ABD ve batı kaybetmeye katlanamayacağından Ukrayna'ya karşılık hangi coğrafya'ya atak yapacak. Bu konu 3. Yazımda ele alınacak.
Barış ve refahın yeniden kurulacağı bir Dünya özlemiyle...