Geçen haftaki yazımda şehrimizin 121 yıllık belediye tarihinde üst üste iki dönem seçim kazanan belediye başkanı çıkmadığını,
Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi)’nın 1927’den 1946 yılına kadar süren tek partili döneminde bile CHF’nin, tam 6 seçimde 6 farklı adayla Susurluk halkının karşısına çıktığını…
Şimdiye kadar her seçimde neden farklı adaylar olduğunu araştırırken, Susurluk halkının sanılanın aksine iktidardaki partilerin rüzgarıyla yol almadığını,
Özellikle belediye başkanlarını seçerken kendi kriterlerine göre karar verdiğini,
Böyle düşünmeme sebep olan olayın da “1930 yerel seçimleri” olduğunu anlatmıştım.
Peki 1930 yerel seçimlerinde ne oldu?
1930 belediye seçimlerine kadar yapılan genel ve yerel seçimlere daha önce de dediğim gibi Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) tek parti olarak katılıyordu.
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa, 7 Ağustos 1930 tarihinde Yalova’da yaptığı bir konuşmada, CHF’nin karşısında Meclis’te bir muhalefet partisi bulunması düşüncesinden hareketle, ikinci bir partinin kurulacağını açıkladı.
Ardından 12 Ağustos 1930 tarihinde yakın dostu ve dava arkadaşı Ali Fethi (Okyar) tarafından Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) kuruldu.
SCF Susurluk teşkilatı da Eski CHF’li Bilalzade Manifaturacı Ahmet ve Kereste tüccarı Kenan Bey tarafından organize edilerek açıldı.
SCF, ülke genelinde teşkilatlanmasını kısa sürede tamamladı, kuruluşundan sadece iki ay sonra yapılacak belediye seçimlerine katılma hakkını elde etti.
Böylece 1930 yılında yapılan belediye seçimleri, 1946 yılında çok partili hayata geçmeden önce yapılan ilk ve tek çok partili yerel seçim olarak Cumhuriyet tarihinde yerini aldı.
Belediye Seçimleri o dönemde bir gün içinde değil, birbirini izleyen günlerde sandığın seçim bölgesinde dolaştırılması şeklinde yapılıyordu.
1 Eylül’de başlayan seçimler 20 Ekim’de sona ermişti.
Seçimler sonucunda Serbest Cumhuriyet Fırkası, ülke genelinde 2 vilayet, 16 ilçe ve 6 nahiye olmak üzere toplam 24 belediye başkanlığı kazandı…
Ve Susurluk, ülkedeki genel anlayışın aksine SCF’nin hem de büyük bir farkla kazandığı 16 ilçeden biriydi…
Yapılan ilk çok partili yerel seçimde Serbest Cumhuriyet Fırkası 500 oy alırken, Cumhuriyet Halk Fırkası 40-50 oy almıştı.
Her ne kadar birkaç hafta sonra ülke genelinde çıkan seçim tartışmaları yüzünden seçimler iptal edilmiş, SCF kapatılmış, CHF’nin adayı Mustafa Bulca’nın kazandığı ilan edilmiş olsa da…
İşte bu olay…
Yani Susurluk’ta seçimlerin ülkedeki genel anlayışın aksine sonuçlanması,
Susurluk halkının belediye başkanlarını ezbere seçmediğini,
Kendi kriterlerine göre karar verdiğini,
Hür iradesini ortaya koyarak sandığa gittiğini düşünmemi sağladı.
Sonraki yerel seçimlere baktığımızda da Susurluk halkının daima yeni bir idarî anlayış, yeni bir siyasi yaklaşım aradığını görebiliriz…
Bakalım bu arayış ne zamana kadar devam edecek?...
